روسیه در سوریه

امیرحسین رشیدی

با گذشت بیش از دو سال از ناآرامی های سوریه ، همچنان مطالبات مردم مظلوم سوریه بازیچه ی قدرت های بزرگ قرار گرفته است و تروریست ها برای بدست آوردن قدرت و حکومت در سوریه ، دست به هر کاری می زنند.در مقابل کشور های معدودی هستند که به دلایل مختلف دست به حمایت از سوریه زدند.در یک طرف خط مقاومت قرار دارد که از قضا، این جنگ همه جانبه علیه سوریه به دلیل پایبندی بشار اسد به این اصول و گفتمان است.در طرف دیگر کشور هایی همچون روسیه و چین قرار دارند که برای منافع ملی خود و دلایلی که در ادامه اشاره خواهیم کرد؛برماندن اسد بر سر قدرت اصرار می ورزند.

روسیه ، ابرقدرت گذشته و کشور با نفوذ در عرصه ی سیاست های بین المللی به شمار میرود.سیاستمداران کرملین با این که در دهه های اخیر امتیازات زیادی را در این عرصه واگذار کرده اند و متحدانی را هم از دست داده اند، ولی به نظر میرسد که در قضیه ی سوریه ثابت قدم هستند و به حمایت های خود ادامه می دهند.این دو کشور سال هاست که روابط  تاریخی و سیاسی خود را حفظ کرده اند و این مشترکات در زمان حافظ اسد، پدر بشار اسد هم دیده می شود.

تعاملات مسکو و دمشق را در زمینه های سیاسی ، نظامی ، اقتصادی و استراتژیک میتوان بررسی کرد.سوریه یکی از مهم ترین مشتری های اسلحه برای روسیه محسوب میشود و قراردادهایی از جمله،قرارداد تجهیزات نظامی سال2012 بین دو کشور امضا شده است. طی این قرارداد ها و همزمان با اغتشاشات ، روسیه تعدادی جنگنده میگ 31 که قادر به خنثی کردن موشکِ زمین به هوا هستند و همچنین توانایی منهدم کردن 24 هدف را در فاصله ی 180 کیلومتری دارند، به سوریه واگذار کرد.

از دیگر اقدامات روسیه در این زمینه میتوان به استقرار سیستم موشکی اس اس 26 یا اسکندر در خاک سوریه ، انتقال ناو های جنگی خود از دریای سیاه به بندر طرطوس(سوریه)اشاره کرد. در ماه های اخیر و پس از سفر جان کری ، وزیر امور خارجه آمریکا به مسکو که برای رایزنی و تغییر موضع روسیه در قبال سوریه انجام گرفت ، سیاستمداران کهنه کار روسی هنگامی موضع دقیق کاخ سفید را علیه سوریه دریافتند ، تصمیم گرفتند که قرار داد تعلیق شده ی سامانه های موشکی اس 300 را از نو رو کنند.این قرارداد در اواخر بهار امسال نهایی شد؛ و به گفته ی سرگئی لاوروف ، وزیر امور خارجه روسیه ، این کشور پایبند به قرارداد خود است وسامانه های موشکی را بزودی تحویل سوریه خواهد داد.

علاوه بر این دمشق برای روسیه متحد استراتژیک به شمار می رود ؛ زیرا در منطقه ی جنوب غربی آسیا یک رقابت اقتصادی متصل به لوله های نفت و گاز وجود دارد؛ و هریک از کشور های صادر کننده به دنبال بازارهای پرسود تر هستند.روسیه با داشتن رتبه اول صادرات گاز جهان و رتبه دوم صادرات نفت ، همیشه با این مشکل مواجه بوده است که در زمستان اکثر بنادر اقتصادی این کشور یخ می زنند و دیگر قابل دسترسی و استفاده نیستند.اما بندر دریای سیاه که متصل به آب های گرم است همچون جریان زندگی برای روسیه می باشد و اهمیت زیادی برای صادرات انرژی روسیه دارد. بنابراین توانایی مسکو در گشوده نگه داشتن مدیترانه بروی ناوگان روسیه جزو اولویت های مهم این کشور است.حضور دریایی روسیه در سوریه در واقع نوعی حفاظت از فعالیت و حضورش در شرق مدیترانه و خطوط انرژی خود است.

با اتکا به این موارد ، اهمیت سوریه برای روسیه مشخص می شود  وسران این کشور تاکید می کنند که نه به اسرائیل ، نه به آمریکا و نه به هیچ کشور دیگری اجازه نمی دهند که حکومت سوریه را سرنگون کنند.روسیه واقداماتش از زمان آغاز ناآرامی ها در سوریه بسیار حساس و مهم شده است و همه ی کشورهای جهان رفتار خود را در قبال  این کشور متعادلانه تر کرده اند.اما فشارهایی هم از سوی کشورهای غربی وعربی به روسیه وارد می شود که خواستار عقب نشینی روسیه از موضعش هستند ، در همین راستا در هفته های گذشته سفر وزیر اطلاعات عربستان به روسیه را مشاهده کردیم.بندر بن سلطان پیشنهاد های وسوسه کننده ای در گفتگوی چهارساعته ی خود با پوتین ، ارائه داد؛ ازجمله بستن قرارداد 15میلیارد دلاری خرید سلاح های پیشرفته روسی و اینکه روسیه می تواند خیالش از صادرات انرژی کشورهای خلیج فارس به اروپا راحت باشد و بازار اروپا را انحصاری در دستِ خودش داشته باشد.اما روس ها وزیر اطلاعات سعودی ها را دست خالی به ریاض فرستادند ؛ تا به آن ها و اربابشان بگویند ، تا زمانیکه گروه های تروریستی همانند النصره و انصارالخلیفه در سوریه هستند ، گفتگوها بی نتیجه خواهد بود ، چه برسد به وعده های گذرا.البته بندر نیز در واکنش به این اقدامِ پوتین تاکید کرده است که نشست ژنو2 ،که ماه هاست کشورهای تاثیرگذار در سوریه تلاش می کنند تا با حضور دو طرف درگیر در سوریه برگذار کنند ، هرگز برگذار نخواهد شد، زیرا مخالفان سوریه در آن شرکت نخواهند کرد.او همچنین اشاره کرد که برای سوریه جز گزینه نظامی راه حل دیگری وجود ندارد.

حال باید منتظر ماند که چه وقت دخالت های سیاسی و نظامی دولت های معاند در سوریه پایان می پذیرد تا در پی آن جنگ خیابانی نیز پایان پذیرد ، و مردم بی گناه سوریه بتوانند به زندگی عادی خود باز گردند.

با توجه به تقابل سیاسی ونظامی شدید موجود بین قدرت ها در سوریه ، و دلایل مذکور ، به نظر می رسد کشور های عربی هم چنان به اِسقاط نظام سوریه اصرار ورزند.کشورهای اروپایی و آمریکا نیز ، برای برهم زدن خط مقاومت در منطقه و تقلیل قدرت روسیه در جنوب غربی آسیا ، سیاست های دوگانه ای در پیش گرفته اند  ؛ و در ظاهر خواستار برقراری دموکراسی در سوریه هستند و در باطن بشدت از تروریست ها و ارسال سلاح به آن ها حمایت می کنند.روسیه با این وجود به حمایت های خود از سوریه ادامه خواهد داد ؛ زیرا چاره ای جز حمایت از متحد منطقه ای و مشتری همیشگی انرژی خود ندارد و همچنین نمی خواهد سوریه را همانند کشورهایی همچون آذربایجان ، عراق و افغانستان از دست دهد.بنابراین روسیه موضع خود را تغییر نخواهد داد و به حفظ نظام سوریه پایبند خواهد بود.با این شرایط تصور می کنم که جنگ داخلی سختی با تلفات بیشتر برای مدت کوتاهی در سوریه خواهیم داشت ؛ اما بعد با اتکا به دلایلی که اشاره کردم پیروزی های مردم شجاع سوریه را خواهیم دید و مصداق عینی این آیه از قرآن کریم را مشاهده خواهیم کرد.

تا حق را ثابت و باطل را نابود گرداند هر چند بزهکاران خوش نداشته باشند (۸)			لِیُحِقَّ الْحَقَّ وَیُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ کَرِهَ الْمُجْرِمُونَ ﴿۸﴾
[به یاد آورید] زمانى را که پروردگار خود را به فریاد مى‏طلبیدید پس دعاى شما را اجابت کرد که من شما را با هزار فرشته پیاپى یارى خواهم کرد (۹)			إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ فَاسْتَجَابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُم بِأَلْفٍ مِّنَ الْمَلآئِکَةِ مُرْدِفِینَ ﴿۹﴾
و این [وعده] را خداوند جز نویدى [براى شما] قرار نداد و تا آنکه دلهاى شما بدان اطمینان یابد و پیروزى جز از نزد خدا نیست که خدا شکست ناپذیر [و] حکیم است (۱۰)			وَمَا جَعَلَهُ اللّهُ إِلاَّ بُشْرَى وَلِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُکُمْ وَمَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِندِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ ﴿۱۰﴾